- Mộc Hợp, xin hãy giúp ta, bộ lạc ta bị tấn công, vợ ta bị chúng bắt đi rồi!

- Ai bắt?

- Bọn Miệt Nhi Khất!

- Lũ khốn dám ức hiếp người anh em của ta. Mộc Chân cứ yên tâm, không cứu được vợ ngươi ta không về!

Nói đoạn, Trát Mộc Hợp dẫn quân đi đánh Miệt Nhi Khất. Đại thắng trở về, anh ta lại cùng Thiết Mộc Chân kết nghĩa lần nữa.

- Tham vọng của huynh là gì, Mộc Hợp?

Hai người ngồi giữa thảo nguyên bao la, phóng tầm mắt về phía bầu trời đêm. Mộc Hợp tâm sự:

- Đất đai ta phải rộng khắp thiên hạ. Vươn tới những thành trì của bọn Nữ Chân, bọn người Hán, bọn Tây Vực,... Há chỉ loanh quanh mỗi đồng cỏ này? Ngươi có muốn theo ta hoàn thành ước mơ đó không?

- Nhưng không phải ai cũng quy phục chúng ta.

- Vậy thì chúng chọn cái chết, người anh em ạ. Những kẻ đánh thắng được Mộc Hợp này thì chưa ra đời, còn những kẻ lăm le làm điều đó thì đã phơi xác cho chim ăn cả rồi.

Giống như câu chuyện bó đũa, từng bộ lạc trên thảo nguyên Mông Cổ không phải là một vấn đề đáng bàn, người Hán, người Nữ Chân có thể bẻ gãy từng chiếc nếu họ muốn. Thế nhưng nếu chúng tập hợp lại thành một khối thống nhất thì sao? Không thể cản phá, bất khả chiến bại. Mộc Chân và Mộc Hợp đã nhìn thấy được tương lai của sức mạnh vô địch này. Chỉ có điều Trát Mộc Hợp không thể tính được nhân vật sẽ làm được việc đó là người anh em kết nghĩa Thiết Mộc Chân.

Sau nhiều trận giao tranh, cánh tay đắc lực Thiết Mộc Chân, kẻ thân thương với ông ta nhất, cũng là kẻ đáng gờm nhất trong số các thế lực thảo nguyên, đã dành chiến thắng. 

- Ngày xưa huynh giúp ta, ngày nay ta muốn đáp lại ơn đó. Ta sẽ xử tử những kẻ phản bội bán đứng huynh và bên cạnh ta luôn có chỗ dành cho huynh.

- Đừng nhiều lời Mộc Chân, bầu trời chỉ có một mặt trời mà thôi! Nếu ngươi còn nghĩ đến ơn nghĩa thì đừng để máu ta rơi xuống đất.

Thế là Thiết Mộc Chân đành gạt lệ tiễn đưa người anh em của mình đến chặng đường sau cuối. Trong hội nghị Khố Lý Đài tiếp theo, tất cả đều đồng ý tôn xưng Thiết Mộc Chân là vua của thế giới - Thành Cát Tư Hãn.

Thành Cát Tư Hãn: Hôm nay thề trước Trường Sinh Thiên, ta sẽ chinh phạt cả thế giới!

Ba quân: Chúng tôi nguyện đem thế giới đặt dưới chân Khả Hãn!

Trước thời đại của súng đạn, Mông Cổ chắc chắn là đội quân hùng mạnh nhất mà thế giới từng chứng kiến. Được thống nhất nhờ khả năng trác tuyệt của Thành Cát Tư Hãn, vó ngựa Mông Cổ đã tung hoành khắp lục địa Á Âu bao la rộng lớn, giẫm nát không biết bao nhiêu thành trì được coi là "bất khả xâm phạm" của các cường quốc lúc bấy giờ. 

Hai quốc gia mang thù oán rất lớn với Thành Cát Tư Hãn là Đại Kim và Khwarzem đã hứng đủ cơn thịnh nộ của chúa tể thảo nguyên. Sử gia Rashid al Din cho biết "Thành Cát Tư Hãn đã đặt việc săn đuổi là nghệ thuật cho các chỉ huy đơn vị. Và ông bắt buộc các chiến binh phải học tập và thực tập kỹ càng".

Kỷ luật quân đội là điều tạo nên sự khác biệt giữa quân Mông Cổ và các đội quân khác. Tất cả nam giới tuổi từ 15 đến 60 và có khả năng tham gia huấn luyện khắc nghiệt đều thuộc diện cưỡng bức vào quân đội, một vinh dự trong truyền thống chiến binh bộ lạc.

Có nhiều nguyên nhân khiến quân đội Mông Cổ cực kỳ hùng mạnh và là nỗi khiếp đảm toàn cầu, gieo rắc cơn sợ hãi không thua kém bệnh dịch hạch:

• Họ là nhiều bộ tộc rải rác nhưng cuối cùng lại được Thành Cát Tư Hãn hợp nhất. Với dân số hơn 1 triệu người, họ dễ dàng có được lực lượng 10 vạn lính thiện chiến.
• NgườiMông Cổ không kén, đói thì ăn thịt dê, khát thì bú sữa ngựa. Họ thích nghi nhanh chóng với hầu hết mọi vùng đất đã đi qua. Áp lực quân lương cũng nhẹ hơn nhiều so với các nước khác. Được huấn luyện cưỡi ngựa và xạ tiễn từ bé, cho nên trình độ thiện xạ của những tay du mục này cực kỳ đẳng cấp. Hễ người Mông Cổ giương cung là con mồi chỉ có xác định thành đồ ăn. Nói chung cứ nơi đâu chăn thả gia súc hoặc săn bắt được thì người Mông Cổ sống được.
• Người Mông Cổ biết chơi đòn tâm lý. Sau khi huỷ diệt tàn bạo một nơi, đốt phá và chém giết lung tung, họ sẽ để vài người sống sót chạy đi. Những người này sẽ thông báo cho các thành phố khác, khiến sự khủng bố lan tràn. Tự khắc họ chiến thắng mà không tốn sức.
• Ngựa Mông Cổ rất chắc khỏe, chạy nhanh như gió cuốn. Thường một kỵ binh sẽ dắt theo 4 con để đổi ngựa liên tục khi chạy đường dài, giúp chủ nhân của chúng tiến công rất sâu và rút lui rất nhanh khỏi lãnh thổ địch. Trong kháng chiến Mông Nguyên lần 1, thực sự quân Trần đã không thể rượt kịp bọn này. Tuy nhiên địa hình Đại Việt rất khó chịu với chúng. Bàn chân ngựa và bò dù bằng nhau, nhưng khi đạp xuống bùn thì móng bò xòe ra làm diện tích tiếp xúc lớn, giảm áp lực. Còn ngựa vốn đã nặng hơn, lại còn cõng thêm chiến binh Mông Cổ mang giáp to như gấu, nên đạp xuống một phát là lún luôn.

Đế quốc Mông Cổ to như vậy được tạo nền móng từ Thành Cát Tư Hãn. Bản thân Thành Cát Tư Hãn chưa hẳn đã chinh phục hết thế giới, nhưng ông đã thiết lập một cỗ máy huỷ diệt để các thế hệ sau vận hành. 

Mông Cổ gieo rắc nỗi kinh hoàng trên khắp Châu Âu, khiến cho những kẻ vốn tự coi mình là cái nôi của nền văn minh nhân loại, là "chủng tộc thượng đẳng" có quyền thống trị thế giới bị tổn thương nghiêm trọng. Chưa bao giờ cả Âu và Á gặp một hiểm họa kinh khủng đến nhường này, họ là sức mạnh hủy diệt không thể cản phá, là ngày tận thế của các nền văn minh. 

Đây là lần đầu tiên và duy nhất, Nga và Tàu cùng nằm trong một đế quốc. Điều thú vị là dân số Việt Nam hiện tại đông hơn dân số nước Đại Nguyên thời Hốt Tất Liệt, 96 triệu so với 77 triệu. Dù Mông Cổ chinh phạt bằng bạo lực, nhưng thời đại cai trị của họ là một khoảng thời gian gọi là Thái Bình Mông Cổ (Pax Mongolica), giống như Thái Bình La Mã (Pax Romana) trước đó và Pax Britannica về sau vậy. Bên trong đế chế an ninh đến nỗi một thiếu nữ xinh tươi mơn mởn, đầu đội một hũ vàng ròng, đi bộ ung dung từ Damascus (Syria) đến kinh đô Karakorum (Mongol) mà vẫn lành lặn.

Sau khi Thành Cát Tư Hãn qua đời, kế đó là Oa Khoát Đài, và đỉnh điểm là cái chết đột ngột của Mông Kha, đã khiến ngôi Đại Hãn bỏ trống, tạo thời cơ cho một cuộc nội chiến và phân rã sâu sắc trong đế chế. Nó đã bị chia 4 Hãn quốc:

- Sát Hợp Đài (Chagadai Khanate)

- Y Nhi (Ilkhanate)

- Kim Trướng (Golden Horde)

- Đại Nguyên (Great Yuan)/.

Hốt Tất Liệt lên ngôi Đại Hãn nhờ vũ lực nên ông tiếp tục thể hiện sự hung hăng của mình nhằm khiến tất cả những kẻ chống đối quy phục. Các chiến tích nổi bật của ông có thể kể đến:

• Chinh phạt Đại Lý: nước này gần như đầu hàng ngay lập tức khi quân Mông Cổ kéo vào.
• Chinh phạt Triều Tiên: 70% núi non của bán đảo này không là cái nghĩa địa gì với quân Nguyên. Mặc dù rất cố gắng nhưng họ vẫn vẫn gãy trước sức tiến công quá khủng khiếp, ào ạt như những đợt sóng thần của bầy ngựa khét tiếng thế giới. Nguyên chúa Hốt Tất Liệt vô cùng tự hào vì ngay cả nhà Tùy và nhà Đường (Lý Thế Dân) cũng không đập được nước này.
• Chinh phạt Đại Tống: chiến thắng oanh liệt nhất, nhưng cũng tốn công sức nhất. Sau hàng chục năm ròng rã quần thảo, người Mông Cổ đã chính thức có được triều đại đầu tiên của mình trên đất Trung Quốc dưới tên gọi Đại Nguyên.

Việt Nam mình xui xẻo nằm sát nước mạnh nhất, tông chủ của 3 nước còn lại là Đại Nguyên. Nhật Bản và Việt Nam chính là chặng tiếp theo trong kế hoạch bành trướng của nhà Nguyên.

Thượng hoàng Trần Thánh Tông: Chúng ta nên hòa hay nên đánh?

Bô lão: Đánh! Đánh!

Thượng hoàng Trần Thánh Tông: Lời các bô lão chính hợp ý trẫm!

Chúng ta thường đồng hoá chuyện nhà Trần thắng Nguyên Mông 3 lần là đánh với những kỵ binh chạy như gió cuốn trên thảo nguyên. Kỳ thực chỉ có lần đầu, Ngột Lương Hợp Thai dẫn hoàng kim chiến kỵ thật sự kéo sang. Trần Thái Tông anh dũng dàn quân đánh chính quy với nó được đúng 1 trận ở Bình Lệ Nguyên là chịu không nổi. Lê Phụ Trần nói rằng "đánh kiểu này như đánh bạc". 

Dựa theo miêu tả thì có lẽ đội voi của Trần Thái Tông đụng trúng khinh kỵ trứ danh của Mông Cổ. Bọn này cực khỏe, tiêu chuẩn môn bắn cung tại thế vận hội Olympics là 70m, nhưng có thể bắn xa tới 175m, và tầm kết liễu khoảng 60m. Vua thoát chết thật sự phải nói là vô cùng may mắn.

Rất ít khi kỵ Mông Cổ dùng 1 mũi tên mà dứt điểm được mục tiêu, tỷ lệ bắn phát chết luôn là 2%. Tuy nhiên với tốc độ rút tên siêu phàm, 1 phút bắn được 12 mũi, chúng vừa phi vừa nã nên không nhắm kỹ con mồi mà thường bắn xối xả, tạo ra một cơn mưa tên dày đặc. Ăn trọn combo là biến thành con nhím ngay. Sử Việt Nam ghi rõ điều này nên ta có thể khẳng định đây là quân Mông Cổ xịn:

"Lúc ấy quân Mông Cổ đuổi gấp, bắn tứ tung, Phụ Trần lấy cái sạp thuyền che đỡ cho nhà vua được thoát nạn"

Kỵ Mông Cổ luôn giương cung thật cao để tên rơi thẳng góc xuống đầu địch. Trong truyện Kim Dung, anh hùng xạ điêu Quách Tĩnh cũng được người Mông dạy cho kỹ thuật bắn này Phải chờ tới khi nó đói mờ cả mắt vì thiếu lương, vua Thái Tông nhân đêm tối tập kích Đông Bộ Đầu khi quân Mông Cổ chưa kịp mặc giáp cưỡi ngựa, lúc ấy mới thắng. Lần 2 và lần 3 sang Việt Nam thì nó đẩy lính người Hán đi đánh là chính. 

Trong kháng chiến Mông Nguyên lần 2, Việt Nam bị đánh theo thế gọng kềm. Nhà Trần tan vỡ trên mọi mặt trận. Quân Nguyên liên tục săn đuổi. Nhiều người khiếp sợ đầu hàng. Toàn bộ đất nước không còn chỗ nào an toàn. Trần Bình Trọng phải đoạn hậu ở bãi Thiên Mạc trong một nhiệm vụ cảm tử để hoàng gia rút lui.

Thoát Hoan: Ngươi có sức mạnh của loài sói, lòng can đảm của chim ưng, nhà Nguyên chúng ta luôn có chỗ dành cho các dũng sĩ như ngươi. 

Ô Mã Nhi: Đúng vậy, theo chúng ta về Bắc, nhất định Khả Hãn sẽ ban ngươi Vương tước.

Trần Bình Trọng: Trung thần không thờ hai chủ. Liệu các ngươi có dám phản chủ cầu vinh chăng? Được món lợi nhỏ một lúc mà để lại tiếng nhơ ngàn đời.

Thoát Hoan: Vậy nếu không dùng được ngươi, để ngươi sống có ích gì?

Trần Bình Trọng: Ta thà làm quỷ nước Nam, chứ không thèm làm vương đất Bắc.

Trần Bình Trọng ngã xuống nhưng cái chết của anh không uổng phí. Nhà Trần sau đó quật khởi thành công, đốn ngã đoàn quân bất bại này đến lần thứ ba. Tại sao vậy? Ngoài đặc điểm địa hình vô cùng ức chế của Đại Việt, với hàng loạt các con sông chắn ngang xen lẫn các dãy núi trùng điệp mà kỵ binh Mông Cổ rất ghét, còn ở yếu tố chí tử này:

Họ là giống dân du mục lang thang trên thảo nguyên, sống gần Siberia nên ưa thời tiết khô lạnh. Đại Việt nằm lọt giữ chí tuyến bắc bán cầu và xích đạo nên nóng dữ dội. Bạn nào ở Hà Nội mùa hè chắc biết, đặt quả trứng lên nắp cống qua buổi trưa là thấy lòng đào ăn được rồi. Chỉ có các ninja leader mới chịu nổi thứ khí hậu cực đoan này. Xét về khả năng chịu đựng, họ còn ghê hơn cả hoàng kim chiến kỵ Mông Cổ.

Gió biển tây nam ẩm và nóng thành ra mưa nhiều, nếu hứng lên cũng đủ trôi nhà trôi cửa, từ đó tạo ra một sát thủ thầm lặng: Muỗi. Theo chương trình khoa học The Most Extreme, muỗi là sinh vật tàn sát loài người nhiều nhất với 2 triệu ca tử vong hàng năm. Cả thế giới chỉ mỗi Iceland là không muỗi do thổ nhưỡng kỳ quặc của họ, còn lại chỗ nào cũng có. Rừng núi Việt Nam với lam chướng nặng nề là sào huyệt ưa thích của bọn quái vật này.

Chưa cần nhắc đến quân xâm lược, đến cả dân bản địa còn chịu không thấu. Bộ đội băng rừng Trường Sơn 99,99% là "rét run người, vầng trán ướt mồ hôi", hoặc tệ hơn là "Tây tiến đoàn quân không mọc tóc, quân xanh màu lá dữ oai hùm" như lúc nhà thơ Quang Dũng sang Lào trải nghiệm thực tế. Sốt rét bào mòn sức khoẻ con người, khiến họ thành những phế nhân vật vã quằn quại trong cơn lạnh tàn khốc. Chính vì quá khiếp hãi nên dân chúng suy diễn là do ác thần đầu độc nguồn nước. Người ta bảo "rừng thiêng nước độc", nhưng thật sự phần lớn là do muỗi Anophèles minumus hoành hành. Con nào con nấy to như máy bay Trân Châu Cảng, kéo cả băng nhóm đi pháo dàn rất kinh.

Có những người muốn hạ thấp chiến công nhà Trần nên bảo rằng Mông Cổ đánh Việt Nam toàn tướng gà và mình ăn may. Subutai (Tốc Bất Đài) là tướng giỏi hàng đầu của Thành Cát Tư Hãn, trong vòng 2 ngày đánh sập nguồn Hungary và Ba Lan. Con trai ông ta là Uriyang Khadai (Ngột Lương Hợp Thai) từng đánh cả Đại Kim, Đức, Ba Lan, Ả Rập, và ăn thịt Đại Lý Đoàn thị trong vài tuần. Cháu ông ta là Aju (A Truật) đánh hạ được thành Tương Dương hùng vĩ, mở toang cánh cổng thôn tính toàn bộ Trung Quốc.

Do quân Mông Cổ được huấn luyện bài bản khả năng săn thú, nên săn người cũng là chuyện nhỏ. Việc Ngột Lương Hợp Thai không thể bắt được vua Trần Thái Tông có thể phần nào nhờ may mắn. Tuy nhiên, để chiến thắng hoàn toàn một danh tướng tầm cỡ như vậy không phải chỉ do hên xui. Chưa kể còn các tên tuổi dữ dằn như A Lý Hải Nha, Toa Đô, Ô Mã Nhi, Lý Hằng,... Giả sử nhà Trần đánh kém thì số phận cũng không khác Đại Lý và Tây Hạ đâu.

Nếu có ai đó tự nhục bảo Việt Nam thắng Mông Cổ nhờ may mắn, thì bạn nên cho họ biết rằng Mông Cổ đã hủy diệt Trung Quốc trong một trận đánh trên biển cả chứ không phải ngoài thảo nguyên.

"Nguyên chúa Hốt Tất Liệt anh hùng, rất giỏi quân sự, đâu có sai đi Nam chinh những đồ vô dụng. Quân Mông Cổ hùng mạnh, đã thắng quân ta ở Lạng Sơn, Nội Bàng và Vạn Kiếp, chiếm đóng kinh thành Thăng Long, lại thắng lớn ở ngoài khơi Quảng Yên. Thế rất lớn, nhiều nơi lâm nguy. Các tướng nhà Nguyên không phải không giỏi, thua chỉ vì gặp các tướng nhà Trần giỏi hơn mà thôi."

Các cuộc chinh phạt của Mông Cổ sau cùng đã chững lại. Vài trăm năm tiếp theo, các dân tộc chịu ách đô hộ lần lượt đã lấy lại độc lập như Trung Quốc dưới thời Minh, hoặc tạo ra những quốc gia mới trên nền móng của nó, ví dụ nước Nga. Đế chế Mông Cổ hùng bá một thời nay lại rã ra thành từng bộ lạc rải rác trên thảo nguyên, như một vòng tuần hoàn. Mọi thứ đã chấm dứt, chỉ còn di sản của Thành Cát Tư Hãn đã định hình nên thế giới hiện đại là còn mãi. Xin mượn mấy câu trong Tam Quốc Diễn Nghĩa”:

“Phàm thiên hạ, phân lâu lại hợp, hợp lâu lại phân”